سهام عدالت را می‌توان نوعی یارانه در نظر گرفت. طرحی که در آن بخشی از سهام شرکت‌های دولتی، به اقشار پایین درامدی جامعه اختصاص یافت. این طرح در دولت نهم و به عنوان کمکی به افزایش سطح رفاه مردم، اجرایی شد.
اهداف دولت از ارائه سهام عدالت
- مستقل کردن خانوارهای نیازمند به خود و کاهش حمایت‌های مالی مستقیم دولتی به آنها.
- سرعت بخشیدن به روند خصوصی‌سازی از طریق واگذاری سهام شرکت‌های دولتی.
- به کارگیری روش‌هایی سالم و شفاف برای واگذاری سهام شرکت‌ها.
- کوچک کردن دولت و افزایش تصدی‌گری مردمی.
- گسترش سهم بخش تعاون در کشور.
- توزیع متعادل ثروت و درآمد در کشور.
نحوه پرداخت سود سهام عدالت
سهام عدالت در واقع یک پورتفو یا سبد سهام برای مشمولان به شمار می‌رود. سهام‌داران در سود و زیان این سبد سهیم هستند. مرحله اول و دوم واریز سود این سهام در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ و واریز سود مرحله سوم در مرداد ۱۳۹۸ انجام گرفت.
افرادی که تحت پوشش نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی بودند، دو برابر دهک‌های دیگر سهم دریافت کردند و به همین نسبت، سود بیشتری نیز به حساب‌شان واریز شد.
در این طرح، هر یک از افراد خانواده، یک شماره شبای جداگانه در سیستم ثبت کرده است؛ بنابراین سود سهام مثل یارانه به حساب سرپرست خانوار واریز نمی‌شود و مستقیما به حساب اعضای خانواده واریز خواهد شد.
آزاد سازی سهام عدالت
چنان که اشاره کردیم، تا کنون مدیریت سهم‌ها به عهده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بوده است و مشمولان دخل و تصرفی در آن نداشته‌اند. امسال با دستور رهبری فرایند آزادسازی آغاز شد. منظور از آزادسازی سهام عدالت این است که مردم می‌توانند تصمیم بگیرند که می‌خواهند شخصا مدیریت سهم‌ها را به عهده داشته باشند. یا مثل سابق این کار را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بسپارند.
روش آزادسازی سهام عدالت
دو روش برای آزادسازی سهام عدالت داریم که با نام‌های مستقیم و غیرمستقیم شناخته می‌شوند. هر یک از این روش‌ها برای افراد خاصی مناسب هستند. اما احتمال سود و زیان در هر دوی آنها وجود دارد.
- روش مستقیم
در این روش اختیار مدیریت سهام مستقیما بر عهده مالک بوده، لذا به کد بورسی نیاز خواهد داشت. لذا بهتر است زمانی از این روش استفاده کنید که آگاهی کافی و تخصص مورد نیاز برای مدیریت یک سبد سهام را داشته باشید.
- روش غیرمستقیم
در این روش مالکیت همچنان حفظ می شود ولی مدیریت و نگهداری سهام بر عهده شرکت های سرمایه گذاری استانی است. این شرکت ها خود نیز به مرور وارد بازار سرمایه خواهند شد. وضعیت نماد این شرکت ها تا حدودی شبیه ای تی اف خواهد بود. اما ساختار حقوقی آنها با ETF ها به صورت کلی متفاوت است.
فرایند آزادسازی به صورت تدریجی انجام می‌شود. یعنی کسانی که شیوه مستقیم را انتخاب کرده باشند، نمی‌توانند از حالا برای فروش اقدام کنند و لازم است منتظر اطلاعیه‌ها بمانند. این تصمیم، در راستای پیشگیری از تشکیل صف فروش و کاهش قیمت سهم‌ها اتخاذ شده است.
هر یک از مشمولان می‌توانند با مراجعه به وب سایت samanese.ir روش مد نظر خود را انتخاب کند.
نحوه فروش
در تاریخ 99/02/30 شورای عالی بورس مصوبه‌ای را ارائه داد. و اعلام کرد تمامی دارندگان سهام عدالت که قصد فروش قسمتی از سهام خود را دارند. می‌توانند از روز سه شنبه ششم خرداد، برای فروش ۳۰ درصد از سهام خود اقدام کنند.
در این راستا لازم است سهام‌داران به شعب بانک‌هایی که قبلا شماره شبای حسابی که در آن دارند را به سازمان خصوصی‌سازی معرفی کرده بودند، مراجعه کنند. فرم‌ها و تعهدنامه‌ای در اختیار آنها گذاشته می‌شود که با تکمیل کردن آنها، وکالت فروش ۳۰ درصد از سهام به بانک واگذار می‌شود.
بانک از طریق کارگزاریها به تدریج سهم‌ها را می‌فروشد. و مبلغ حاصل از آن را طبق توافق به حساب افراد واریز می‌کند. گفتنی است، تمامی هزینه‌های اجرایی مانند کارمزد، مالیات فروش و حق‌العمل کاری بانک بر عهده فرد مشمول سهام عدالت خواهد بود. و از مبالغ ناشی از فروش سهام کسر خواهد شد.
روش دیگر، استفاده مستقیم از خدمات کارگزاریها است. در این روش با رفتن به سامانه فروش سهام عدالت در هر یک از کارگذاریها می توانید اقدام به فروش سهام خود کنید. این کار به صورت انلاین انجام می شود. در ضمن شما برای فروش سهام عدالت خود نیاز به داشتن حساب در کارگزاریها ندارید.
در هر دو روش، این سهم‌ها به صورت یک پکیج به فروش می‌رسند. و سهام‌دار نمی‌تواند شخصا موارد مد نظرش را انتخاب کند. کارگزاری با هماهنگی ناظر بازار تصمیم می‌گیرد چه سهمی را در چه زمانی به فروش برساند.
